مبارزه برای تمرکز یکی از کارهایی است که هر روز انجام می‌دهم و این جنگ هرگز تمامی ندارد. گفته می‌شود هر فرد معمولی در طول روز ۷۰‌/۰۰۰ فکر در سر دارد و اگر یاد نگیریم چطور افکارمان را سامان‌دهی کنیم، این افکار می‌توانند بهره‌وری‌مان را نابود کنند. هنگامی که در برابر طوفان افکارمان تسلیم می‌شویم، ذهن‌مان به هم می‌ریزد و هر چه بیشتر این افکار مزاحم را نشخوار کنیم، قدرت بیشتری به آنها می‌دهیم. نکته‌ی مهم اینجا است که بیشتر افکار ما فقط «فکر» هستند، نه «واقعیت»! هنگامی که خودمان را در موقعیتی می‌یابیم که موارد منفی، منحرف‌کننده و بدبینانه‌ای را که صدای درونمان می‌گوید باور می‌کنیم، آنگاه کاهش سرعتِ حرکت افکارمان بسیار دشوار خواهد شد. این کار به «هوش هیجانی» (EQ) نیاز دارد (می‌توانید با انجام آزمون‌هایی، هوش هیجانی‌تان را بسنجید).

اخیرا در پژوهشی که در «انستیتوی ملی» امریکا پیرامون «سالمندی» انجام شده است، محققان به این نکته پی برده‌اند که بی‌نظمیِ ذهن نه‌تنها باعث می‌شود که احساس بدی داشته باشید، بلکه واقعا برای‌تان ضرر هم دارد. ذهن بی‌نظم به استرس بالا، احساسات منفی مزمن و بروز واکنش‌های ناگهانی منجر می‌شود. این حالت‌ها بهره‌وری را از بین می‌برند و باتلاقی از مشکلات سلامتی مانند اضافه وزن، بیماری‌های قلبی، مشکلات خواب و سردردهای میگرنی ایجاد می‌کنند.

«ادوارد هالووِل» درمانگری که در مورد مسائل «آشفتگی ذهنی» به افراد کمک می‌کند، آنچه را که برای فردِ درگیر با هزاران فکر مزاحم، رخ می‌دهد، این‌گونه توصیف می‌کند: «چنین فردی اندیشه‌های ناگهانی دارد و با عصبانیت به سوی نتیجه‌گیری می‌شتابد. انعطاف‌پذیری، حس شوخ‌طبعی و توانایی سروکله زدن با ناشناخته‌ها را از دست می‌دهد. «اصل مطلب»، اهداف و ارزش‌هایی را که به آنها باور دارد را از یاد می‌برد. او هم‌چنین خلاقیت و توانایی تغییر برنامه‌ را از نیز دست می‌دهد.»

از سوی دیگر، یک ذهن منظم و سازمان‌یافته در حالتی «روان» یا «غوطه‌ور» قرار دارد. «روان بودن» یا «غوطه‌ور بودن» حالتی رضایت‌بخش از تعادل است که شما کاملا در کاری غرق می‌شوید و از افکار مزاحم دور هستید. غوطه‌ور بودن باعث می‌شود که از کارتان لذت ببرید و در اوج توانایی‌هایتان عمل کنید. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که در حالت «غوطه‌وری» کار می‌کنند، ۵ برابر بیش از سایرین بهره‌وری دارند.

«راینر ماریا ریلکه»، شاعر و رمان‌نویس مشهور آلمانی زبان می‌گوید:

کاش همانند کودکان، همچون رودخانه‌ای جاری، نه شتابی برای پیش افتادنم بود و نه حسرتی برای جا ماندنم!

در ادامه راه‌هایی ارائه می‌شوند که برای نظم و سامان‌دهی ذهن، غوطه‌ور شدن و گام نهادن در مسیر درست بهره‌وری در طول روز، به کار می‌آیند:

گام ۱: مقدار مناسب از چالش‌های فعالیتی را که انجام می‌دهید، دربیابید

حالت غوطه وری

هنگامی که سعی می‌کنید کاری را انجام دهید، اگر آن کار خیلی ساده یا خیلی چالش‌برانگیز باشد، از دست دادن تمرکز و تسلیم شدن به افکار مزاحم بسیار آسان است. ما با چالش‌های مناسب رشد می‌کنیم، یعنی چالشی که به ما انگیزه بدهد و نه آنقدر دشوار باشد که مضطرب‌مان کند، نه آنقدر ساده که کسل‌کننده شود. وقتی باآگاهی و محتاطانه کاری را انتخاب می‌کنید، شانس‌تان را برای غوطه‌ور شدن در آن افزایش می‌دهید.

گام ۲: کنترل احساسات‌تان را در دست بگیرید

با اینکه کنترل هیجاناتتان نسبت به مسائل مختلف غیرممکن است، اما کنترل اینکه در برابر آنها چگونه واکنش نشان دهید، کاملا دست خودتان است. اولا، باید درباره‌ی اینکه چه احساسی دارید و چرا، با خودتان صادق باشید. از اینجا به بعد، هدایت هیجاناتتان به سمت رفتاری که خودتان می‌خواهید، راحت‌تر خواهد بود. کلید این کار تشخیص و نام‌گذاری هیجاناتی است که تجربه می‌کنید. اختصاص دادن واژه‌ها به چیزی که احساس می‌کنید، عواطف‌تان را ملموس می‌کند و از ابهامشان می‌کاهد. این به شما کمک می‌کند تا آرامش پیدا کنید، چیزی را که پشت احساس‌تان وجود دارد، درک کنید و پیش بروید. اگر سعی کنید هیجان‌تان را خفه کنید و بدون آن از عهده‌ی کارتان برآیید، این کار آهسته‌آهسته، شما را از پای درمی‌آورد و تمرکزتان را از بین می‌برد.

گام ۳: تمرکزتان را حفظ کنید

همه‌ی ما با احساس ناامیدیِ از دست دادن تمرکز، درست وقتی که آماده‌ی انجام کاری هستیم، آشناییم. ذهن‌تان برای غرق شدن کامل در یک فعالیت، به زمان نیاز دارد. مطالعات نشان داده‌اند که ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا افراد تمرکز پیدا کنند. اگر خودتان را مجبور کنید که ۲۰ دقیقه بدون حواس‌پرتی و مزاحمت، در کاری ایستادگی کنید، احتمال اینکه بتوانید تمرکزتان را حفظ کنید و در آن کار غوطه‌ور شوید، بسیار بیشتر خواهد بود. بهترین راه برای این کار کنار گذاشتن یا خاموش کردن تمام وسیله‌هایی است که معمولا حواس‌تان را پرت می‌کنند، مانند تلفن، ایمیل، شبکه‌های اجتماعی. سپس حواس‌تان به ساعت باشد تا برای ۲۰ دقیقه هیچ کاری به جز وظیفه‌ی اصلی‌تان را انجام ندهید، حتی اگر خیلی هم کار نکنید. شانس این وجود دارد که وقتی از این قرار ۲۰ دقیقه‌ای عبور کردید، اوضاع بهتر شود.

گام ۴: استراحت کنید

بدن و مغز ما برای بازه‌های کاری طولانی برنامه‌ریزی نشده‌اند. با اینکه ممکن است بی‌وقفه پشت میز نشستن به مدت هشت ساعت بهترین راه برای انجام همه‌ی کارهای‌تان به نظر بیاید، اما این کار احتمالا به ضررتان است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پُرثمرترین بازه‌های کاری به صورت ۵۲ دقیقه کارِ بی‌وقفه و سپس ۱۷ دقیقه استراحت هستند. با اینکه برنامه‌ریزیِ به این سفت و سختی شاید چندان واقع‌بینانه نباشد، برای اکثر افراد، همین که به یاد داشته باشند که گهگاهی استراحت کنند، کافی است. تنها لازم است حتما چندین استراحت کوتاه در طول روز برای ‌خودتان در نظر بگیرید.

گام ۵: دوباره به کارتان برگردید

هنگامی که استراحت کردید، باید تمرکزتان را دوباره به وظایفتان بازگردانید. فرقی نمی‌کند که پیش از استراحت‌تان چقدر «غوطه‌ور» بودید، گاهی می‌بینید که وقتی می‌خواهید تمرکز کنید دوباره باید از خانه‌ی اول‌ شروع کنید. برای بازیابی مجدد تمرکزتان و برگشت به کارتان، به ویژه هنگامی که برای غرق شدن در فعالیت مشکل دارید، باید افکارتان را با دنبال کردن گام‌های یک تا چهار، دوباره سامان‌دهی کنید. سرانجام درمی‌یابید که برگشتن به جریان کار پس از استراحت، شدنی است، اما فقط باید به طور هدفمند انجام گیرد.

 

منبع: چطور